25 Ocak 2012 Çarşamba

SPERMATOGENEZ

SPERMATOGENEZ :
Spermatogonyumdan, spermatozoon oluşumuna kadar erkek tohum hücrelerinin gösterdiği histolojik süreç spermatogenez (spermatonezis) olarak adlandırılır. Yeni doğan bir erkek çocukta seminifer tübüllerde bol sertoli hücresi ve daha az sayıda spermatogonyum bulunur. Puberteye yaklaştıkça (cinsel olgunluk dönemi) spermatogonyumların sayısı artar. Puberte ile birlikte spermatozoa üretilmeye başlar. Bu üretim 45 yaşa kadar aktif olarak sürer. 45 yaştan sonra da azalarak yaşam boyu devam eder.
Spermatogenez olayını daha anlaşılır biçime sokmak için 3 döneme ayırmak mümkündür.

1.    Spermatositogenezis : İlkel erkek cins hücrelerinin (spermatogonyumların) primer spermatositlere farlanmasıdır.
2.    Mayoz Bölünme : primer spermatositlerin bölünüp sekonder spermatositlere dönüşmesi onlarında farklanarak spermatidleri oluşturduğu dönemdir.
3.    Spermiyogenezis : Spermatidlerin spermiyumlara farklanması olayıdır.



1.    Spermatositogenezis : Pubertede Hipotalamustan salgılanan gonadotropin salgılatıcı hormonun etkisi ile hipofiz ön lobundan FSH (follikül stimüle hormonu) ve LH (luteinleştirici hormon) salgılanır. FSH ve LH’nın etkisiyle spermatogonyumlar mitozla çoğalarak çok sayıda yeni spermatogonyum A hücrelerini oluştururlar. Spermatogonyum A hücrelerinin bir bölümü kök ya da reserv hücre olarak depo edilir. Diğer hücreler ise önce ara hücrelere sonra da Spermatogonyum B hücrelerine farklanırlar. Spermatogonyum B hücreleri mitozla bölünerek Primer Spermatositler i oluştururlar. Bu şekilde spermatositogenezis tamamlanmış olur ve mayoz bölünme evresi başlar.
2.    Mayoz Bölünme : Primer spermatositlerin başlangıçta 46 kromozom (44 + XY) ve 2n DNA ları vardır. Kısa sürede I. Mayozun profazevresine giren primer spermatositler DNA’larını replike ederek 4n DNA’ya çıkarırlar. Bu profaz yaklaşık 22 gün sürer. Bu hücreler birbirlerine bitişik sertoli hücrelerinin oluşturduğu kompartmanlarda yer alırlar ve lümene doğru ilerlerler. I. Mayoz bölünme sonucunda primer spermatosit ikiye bölünerek iki tane skonder spermatosit oluşturur. Sekonder spermatositler  22 + X ve 22 + Y ve 2n DNA içerirler. Sekonder spermatositler 2. Mayoz böünmeden sonra DNA’larını replike etmezler, sonuçta iki tane 22 + X, iki tane 22 + Y ve 2n sayıda kromozom içeren 4 yavru hücre oluşur. Bu hücreler primer spermatositlerden daha küçüktür. Kısa bir interfaz döneminden sonra 2. Mayoz (olgunluk) bölünmesine giren sekonder spermatositlerin her biri 23 kromozom içeren 22 + X, 22 + Y ve 1n DNA’lı (haploid) Spermatid’leri yapar. Spermatidler lümene yakın ve sekonder spermatositlerden daha küçük hücrelerdir. Oval ya da uzun şekillidir. Sertoli hücrelerinin apikal sitoplazmalarına yerleşmişlerdir. Yoğun kromatinli çekirdekleri vardır. Sitoplazmalarında 2 adet sentriyolleri, golgi kompleksi ve yuvarlak akrozomal vezikülleri vardır. Sonuçta mayoz bölünmenin tüm evreleri 24 günde tamamlanır. Mayoz’a redüksiyon bölünmesi ve olgunlaşma bölünmesi de denir.
3.    Spermiyogenezis : Spermatidler artık bölünmezler olgun erkek cins hücrelerine yani spermatozoa (spermiyum)’ lara farklanırlar ki bu olaya spermiyogenezis denir. Spermiyogenezisle oluşan spermatidler, başları aynı sertoli hücresinin apikal girintilerine gömülü, kuyrukları lümene uzanmış olarak dururlar. Yuvarlak ya da oval şekilli spermatitlerde sırasıyla şu değişiklikler olur ve olgun spermiyum oluşur.
1.    Golgi Dönemi,
2.    Başlık Dönemi,
3.    Akrozom Dönemi,
4.    Maturasyon Dönemi.

1.    Golgi Dönemi : Spermatidlerin sitoplazmasında, çekirdeğe yakın bölgede belirgin bir golgi kompleksi izlenir. Küçük glikoproteinden zengin proakrozomal granüller golgi kompleksinde yoğunlaşırlar. Granüller birleşir, çekirdek zarına bitişik zarla çevrili akrozomal vezikülü yapar.
2.    Başlık Dönemi : Akrozomal vezikül çekirdeğin ön kutbunda kalırken akrozom vezikülü genişleyerek çekirdeğin ön yarısına yayılır ve 2/3 ünü kaplar.
3.    Akrozom Dönemi : Akrozom granülü vezikülün içini doldurur ve akrozomun yapımı tamamlanır. Akrozom granülleri içinde; proteaz, asit fosfataz gibi çeşitli hidrolitik enzimler bulunur. Bu enzimler hücre içindeyken inaktiftir. Bu sırada çekirdek uzar ve yoğunlaşır. Sitoplazma arkaya itilir. Distal sentriyolden çıkan ve uzayan fibril demeti uzayarak ortada iki çevrede dokuz tane görülen merkez fibrillerini oluşturur ve flagellum şekillenir. Flagellumun proksimal parçası etrafında mitokondriler toplanır ve orta parça denilen bölgeyi yaparlar.
4.    Maturasyon Dönemi : Sitoplazmanın büyük bölümü koparak hücreden ayrılır. Sitoplazma artıkları sertoli hücrelerince fagosite edilir. Oluşan spermetozoonlar sertoli hücrelerinin apikal sitoplazmasından çıkıp lümene geçerler.
    SPERMİYUM (spermatozoon):
a)    Çekirdek ve akrozomu içeren bir baş kısmı ile,
b)    Hareketi sağlayan uzun bir kuyruk kısmı ’ndan oluşur. Kuyruk kısmı da şu bölümleri içerir.
a)    Boyun (bağlayıcı parça) :  Kısadır başı, kuyruğa bağlar. Bir çift sentriol içerir. Distal sentriyolden çıkan mikrotübülüsler (9+2) (kinosilyum) şeklinde düzenlenirler. Bu tertiplenişe aksonemi denir. Aksoneminin çevresi yoğun, fibröz yapıda halkalarla çevrelenir.
b)    Orta Parça : Aksonemin (9+2) çevresinde 9 adet dış lifler, onunda çevresinde kuyruğa enerji sağlayan spiral olarak yerleşmiş mitokondriyonlar bulunur.
c)    Esas Parça : Kuyruğun en uzun bölümüdür. İçte aksonem (9+2) dış lifler ve onu kuşatan fibröz kılıftan oluşur.
d)    Son Parça : Sadece aksonemi içerir (9+2).

    1 ml. Ejakülat (meni)’ deki Spermiyum Sayısı :
    1 milyondan az ise             Kriptospermi
    1 milyon – 20 milyon ise        Oligospermi
    20 milyon                      Normospermi
    20 milyonun çok üzerinde         Polispermi
    Spermiyum olmaması        Azospermi        olarak bilinir.
Ebates Coupons and Cash Back