ERKEK GENİTAL SİSTEMİ (Organa genitalia masculina)( ÜREME SİSTEMİ) HİSTOLOJİSİ
Erkek genital (üreme) sistemi;
- Testisler (scrotum içinde 1 çift)
- Boşaltım yolları (testis içi ve testis dışı kanallar)
Testis içi genital kanallar;
-Tubuli recti
-Rete testis
Testis dışı genital kanallar;
-Duktili efferentes
-Duktus epididimis
-Duktus deferens
-Duktus ejakülatoryus
-Üretra
- Yardımcı bezler ;
-Vezikula seminalis
-Prostat
-Gl.Bulbouretrales
- Penis
Erkek üreme sistemi (genital sistem); testisler, genital kanallar, yardımcı bezler ve penis’ den oluşur. Testisler erkek üreme hücresi SPERMATOZOON’un ve cinsiyet hormonu olan TESTESTERON’un üretilip salgılandığı yerdir. Testesteron spermatogenez, embriyo ve fetüsün gelişimi sırasında cinsel farklılaşma ve gonadotropin salgısının kontrolü için önemlidir.
Genital kanallar ve yardımcı bezler düz kas hücrelerinin kasılmalarının da yardımı ile spermatozoonları dışarıya doğru sürükleyen salgılar üretir. Bu salgılar aynı zamanda erkek üreme sistemi içinde bulunan spermatozoonlara gerekli besinleri sağlar. Spermatozoonlar ile birlikte genital kanallar ve yardımcı bezlerin salgısı penis yoluyla dişi üreme sistemine bırakılan ‘semen’i oluşturur.
TESTİSLER :
Yaklaşık 4- 5 cm uzunluğunda, 2,5 cm eninde ve 3 cm genişliğe sahip oval şekilli, birleşik tübüler yapıda bir çift bezdir. Başlıca görevi spermatozoon ve hormon üretmektir. Testisler scrotum denilen deriden yapımış bir kese içine yerleşmişlerdir ve septum scroti ile birbirlerinden ayrılmışlardır. Testislerin ön kenarları ile yan yüzleri çift yapraklı seröz bir zarla (tunica vaginalis propria testis) örtülmüştür. Mezotel yapısındaki bu zar visseral ve paryetal yapraklardan oluşur. İki yaprak arasında cavitas seroza bulunur. Cavitas seroza’da testislerin kolay hareket edebilmesini sağlayan sıvı bulunur. Tunika visceralis’in altında testisler kalın fibrilli bağ dokusundan bir kapsülle çevrilidir. Buna tunika albuginea denir. Seröz zarın üzerinde sırasıyla musculus cremaster’in çizgili kas demetleri tabakası, onun üzerinde gevşek bağ dokusu tabakası ve onu kuşatan deri kılıf scrotum vardır. Tunika albuginea’nın iç kısmı bol damarlı gevşek bağ doku yapısına dönüşerek tunika vasküloza adını alır. Tunika albuginea arka kenarda organın parankiması içine sokularak üçgen biçimli bir alan olan mediastinum testis’i oluşturur. Bu bölgeden organın içine giren septula testis (ince bağ dokusu bölmeleri) organı 250 kadar piramit şeklinde lopçuğa (lobuli testis) ayırır. Her bir lobulün içinde; 1 – 4 adet kıvrıntılı tohum borucukları (tubuli seminiferi kontorti) vardır. Bu seminifer tübüller 150 – 250 mikrometre çapında ve 30 – 70 cm uzunluğundadır. Bu kıvrıntılı tübüller piramidin daralan tepe kısmında düz tohum borucuklarıyla (tubuli seminiferi recti) devam eder.
Kıvrıntılı tohum borucuklarının arası damardan zengin gevşek bağ dokusuyla doludur. Buna interstisyel doku da denir.
İNTERSTİSYEL DOKU :
Tubuli seminiferi contorti’lerin aralarını dolduran gevşek bağ dokusu yapısındadır.
İçinde gruplar halinde interstisyel hücreler (Leydig hücreleri), fibroplastlar, damar çevresi mezenşim hücreleri ve az sayıda makrofajlar, bol kılcal damarlar, lenf damarları ve sinirler bulunur.
LEYDİG HÜCRELERİ (İnterstisyel Hücreler):
Tubuli seminiferi contortiler arasında kalan bölümlerdeki interstisyel dokuda gruplar halinde bulunurlar. Testesteron hormonu üretir ve salgılarlar. Endokrin fonksiyonlarından dolayı kılcal damarlarla ilişkili değişen boyutlarda topluluklar yaparlar. Leydig hücrelerinin Nöroendokrin fonksiyonları da vardır. İyi gelişmiş golgi kompleksleri, mitokondrileri, asidofil sitoplazmalarında yağ damlacıkları içerirler. Çok iyi gelişmiş Granülsüz E.R.’ları vardır. Salgı granülü içermezler. İhtiyaca göre testesteronu sentezleyip bekletmeden kana verirler. Sitoplazmada peroksizom ve lizozomlar yaş ilerledikçe artan oranda lipokrom pigmenti de bulunur. İnsana özgü renksiz Reinke kristalleri içerir. Leydig hücrelerinin sayıları ergenlikte artarken ileri yaşlara doğru azalır.
TUBULİ SEMİNİFERİ KONTORTİ ( Kıvrıntılı Tohum Borucukları, Seminifer Tübül):
Her testiste yaklaşık 250 - 1000 kadar seminifer tübül (kıvrıntılı tohum borucuğu) bulunur. Bu tübüllerin içi özel bir yapıda çok katlı epitel ile döşelidir. Tübüller 150 – 250 mikrometre çapında ve 30 – 70 cm uzunluğundadır. Kör uçlarla başlayıp kıvrıntılı bir seyir çizerler. Tübüller dıştan bazal membran ile kuşatılırlar. Bazal membranın altında da tip I kollagen lifleri içeren bağ dokusu ile kuşatılmıştır. Bazal membranın dışında kasılabilir proteinler içeren myoid hücreler bulunur. Bu hücrelerin ritmik kasılmaları spermatozoonların ileri itilmelerine yardımcı olur.
EPİTEL HÜCRELERİ VE SPERMATOGENEZ :
Epitel;
a) Spermatogenik hücreler,
b) Destek Hücreleri ‘ nden oluşur.
Destek hücreleri tek tip olup Sertoli hücreleri olarak bilinirler.
Spermatogenik (tohum) hücreleri ise değişik gelişim basamaklarını gösteren çok sayıda hücrelerden oluşur. Bu hücreler bazal bölümden itibaren çoğalmaya başlarlar ve yavaş yavaş seminifer tübül lümenine doğru hareket ederken farklanırlar ve spermatozoonları (spermiyum) yaparlar.
